ضد یخ

ضد یخ چیست و ایا در تابستان ضرورت دارد؟

ضد یخ سیالی است که از ترکیب یک سیال پایه با نام مونو اتیلن گلایکول و مواد افزودنی برای جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی و بهبود کیفیت ضد یخ تشکیل شده.

عملکرد ضد یخ

مسأله یخ‌زدن سیستم خنک‌کننده موتور خودرو از نخستین مسائلی بود که طراحان خودروهای اولیه با آن مواجه شدند. آن‌ها برای رفع این مشکل به دنبال ماده‌ای مناسب و البته با قیمت ارزان بودند و بهترین گزینه هم متانول یا الکل چوب بود. استفاده از متانول محدودیت‌هایی هم داشت که مهم‌ترینش در آغاز، بخار شدن آن از سیستم خنک‌کننده خودرو بود. درب رادیاتور خودرو هرچند برای خروج آب تحت‌فشار مناسب است اما به‌طور کامل آب‌بندی نیست و به همین دلیل متانول که در 65 درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آید، با گرم شدن موتور به‌مرور بخار می‌شد. به همین دلیل در صورت استفاده از متانول به‌عنوان ضدیخ باید چندین بار در طول فصل سرد سال، ضدیخ به آب اضافه میکردید .
این مسأله البته در دوران خود عادی بود و رانندگان چندان به این مسأله توجه نمی‌کردند اما مشکل اصلی از جایی ناشی شد که بخش‌هایی از موتور (به‌ویژه سرسیلندر) برای کاهش وزن از قطعات آلومینیومی ساخته شد. موتور خودروهای قدیمی‌تر به‌طور کامل از چدن و فولاد ساخته می‌شدند که متانول تاثیری بر آن‌ها نداشت اما وقتی دوران استفاده از قطعات آلومینیومی در موتور فرا رسید مشخص شد متانول سرعت خوردگی آن‌ها را تسریع می‌کند و این مسأله‌ای نبود که بتوان به‌سادگی از آن گذشت و به همین دلیل بود که مهندسان شیمی به دنبال یافتن جایگزینی برای متانول رفتند و درنهایت با C2H4(OH)2 برگشتند! فرمولش شاید کمی پیچیده باشد اما همه آن را با نام ساده‌ترش «اتیلن گلیکول» می‌شناسند، ماده‌ای که بدون توجه به برند ضدیخی که می‌خرید، پایه تقریبا تمام محصولات موجود در بازار است.

مشخصات ضد یخ مرغوب

۱- ضدیخ باید قادر به پایین آوردن نقطه انجماد آب تا حداقل دمای ممکن در زمستان باشد.

۲- از نظر شیمیایی و کارکرد، پایداری کافی داشته باشد.

۳- از نقطه جوش بالایی برخوردار باشد و در دمای بالا رسوب نکند.

۴- روی لاستیک مصرفی در سیستم تاثیر نامطلوب نداشته باشد.

۵- حرارت را به خوبی منتقل کرده و هیچ‌گونه اثر نامساعدی روی تبادل حرارتی در سیستم خنک‌کننده نداشته باشد.

۶- دارای کمترین اثر سمی باشد.

۷- آتشگیر نباشد.

۸- بوی نامطلوب نداشته باشد.

۹- دارای کف جزئی باشد.

۱۰- ضریب انبساط حرارتی پایین داشته باشد.

۱۱- در دما پایین گرانروی کم و قابل‌قبول داشته باشد.

۱۲- بیشترین حفاظت را از خوردگی فلزات مورد استفاده در سیستم خنک‌کننده  داشته باشد.

۱۳- روی رنگ بدنه خودرو اثر نامطلوب نداشته باشد.

عواقب استفاده نکردن از ضد یخ

آب در زمان یخ زدن افزایش حجم پیدا می‌کند، متاسفانه بلوک موتور از جنس آهن یا آلومنیوم ساخته می‌شود که علاقه‌ی زیادی به خاصیت کشسانی ندارد و با افزایش حجم آبی که در این مجموعه یخ می‌زند باعث ترکاندن بلوک موتور، پاره کردن شلنگ‌ها و نابود کردن شبکه‌های رادیاتور  می شود.

اگر در زمستان ضد یخ نداشته باشیم چه می توان کرد؟

اگر سرما غافل گیرتان کرد و دسترسی به ضد یخ نداشتید وسیله خود را در پارکینگ پارک کنید، اگر فضای بسته پیدا نمی‌کنید دماغه‌ی خودرو را به دیوار یا خودروی جلویی نزدیک کنید. بسته به دمای هوا و شدت باد هر چند ساعت یا هر چند دقیقه اتومبیل را تا زمانی که به بیشترین دما برسد روشن نگاه دارید. اگر هوا بد رقم سرد است، بر روی کاپوت پتو پهن کنید! البته می‌توانید آب موتور و رادیاتور را کاملاً تخلیه کنید و شب را آسوده خاطر بخوابید، برای این منظور اجازه دهید خودرو به بیشترین دما برسد تا ترموستات باز شود، حال با باز کردن شلنگ‌ها مایع خنک کننده را تخلیه کنید.

هنگام یخ زدگی موتور چه کاری باید انجام داد؟

به هیچ عنوان استارت نزنید. ابتدا درب رادیاتور را باز کرده و وضعیت آب را بررسی کنید، اگر کاملا یخ زده احتمال نجات موتور کمتر است. شلنگ‌ها‌ی آب را باز کنید و خودرو را با یدک کش به تعمیرگاه برسانید.

نکات مهم در هنگام تعویض ضد یخ        

۱- قبل از تعویض و استفاده از محلول جدید ضدیخ، مسیر و مجاری سیستم خنک‌کننده، باید بازرسی و در صورت نیاز سرویس شود.

۲- هنگامی که موتور داغ است هرگز درپوش رادیاتور را بر ندارید زیرا سیستم خنک‌کننده تحت فشار است هنگامی که موتور سرد شد درپوش را با احتیاط به اندازه یک دور بازکنید چنانچه در این هنگام مایع خنک‌کننده سرریز شد بلافاصله درپوش را محکم کرده و پس از اینکه سیستم خنک‌کننده سردتر شد آنرا بازکنید.

۳- قبل از استفاده از ضدیخ خالص به نسبت مساوی با آب دی یونیزه (آب با سختی پایین) مخلوط کرده و سپس اضافه کنید.

۴- بهترین نسبت اختلاط یک به یک است.

۵- وضعیت و مایع سطح مایع خنک‌کننده کنترل شود.

۶- آزمون فشار برای شناسایی نشت انجام گیرد(هنگامه که موتور سرد است انجام شود)

۷- درپوش فشار و دهانه پرکننده رادیاتور بررسی شود.

۸- در صورتی‌که هنگام کار، موتور خیلی سرد و یا گرم می‌شود ترموستات بررسی و در صورت لزوم با ترموستات پیشنهاد شده توسط تولیدکننده تعویض شود.

۹- استفاده از محلول ضدیخ مناسب و نصب ترموستات مناسب و سالم درتمام طول سال ضروری است.

زمان صحیح و دوره ای تعویض ضد یخ

بهترین زمان برای تعویض ضد یخ بصورت سالانه است، بعضی از شرکتها ادعا میکنند که ضد یخ های تولید شده توسط آنها سالها قابل استفاده است اما این ادعا پایه علمی ندارد و حتی در بهترین سیستم های خنک کننده مدار باز چه در سیستم های مدار بسته عملکرد مایع و خاصیت های آن افول چشم گیری خواهد داشت. در این که بهترین زمان و مطمئن ترین دوره، سالانه می باشد شکی نیست اما می توان گفت اگر از شرایط داخلی سیستم خنک کننده موتور خودرو اطمینان دارید و اصرار به تعویض دیر به دیر مایع ضد یخ دارید نهایتا دو سال بیشترین زمان امن نگهداری ضد یخ در سیستم خنک کننده است، که به هیچ عنوان از سمت هیچ کارشناس خبره ای در سراسر جهان توصیه نمیشود.